Gần đây, trên Báo Sức Khỏe & Đời Sống có nói nhiều đến bệnh tiểu đường (hay đái tháo đường) vì đó là 1 bệnh gây nhiều biến chứng lại khó chữa, và nếu phát hiện muộn, điều trị không kịp thời, đúng cách, sẽ dẫn đến tàn phế, hoặc có ảnh hưởng đến sinh mệnh. Theo một số tài liệu nghiên cứu của các chuyên gia Việt Nam, thì bệnh tiểu đường có chiều hướng gia tăng ở nước ta trong vòng 30 năm nay, tần số bệnh tiểu đường đã tăng lên từ 6-12 lần.
Nhưng có một điều ít ai chú ý đến biến chứng ở mắt của bệnh tiểu đường, mà nó là 1 trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở các nước phát triển hiện nay. Là nguyên nhân thứ 1 ở lứa tuổi trước 50, và nguyên nhân thứ 2 ở tuổi cao hơn, sau bệnh thoái hóa hoàng điểm tuổi già, bệnh glaucome. Và ở Việt Nam, bệnh đục thủy tinh thể là nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu và chưa có những công trình nghiên cứu chuyên sâu để xác định vị trí. Nhưng ai cũng nhận thấy rõ 2 biến chứng ở mắt gây mù lòa quan trọng cho người bị bệnh tiểu đường là bệnh lý võng mạc và đục thủy tinh thể.
Vì vậy vấn đề phổ cập nhận thức, khám kiểm tra, tổ chức quản lý theo dõi về mắt thường xuyên cho cả cuộc đời người bị bệnh tiểu đường là rất cần thiết, để hạn chế biến chứng dẫn đến mù lòa cho hàng chục vạn người bị bệnh tiểu đường ở nước ta hiện nay và ước tính có đến hàng triệu người trong vòng 15 năm sau.
Biến chứng ở mắt có nhiều, nhưng chỉ xin nói đến 2 biến chứng gây mù quan trọng, là bệnh lý võng mạc tiểu đường ( Diabetic Retinopathy) và đục thủy tinh thể (Cataract)
Tỷ lệ tăng theo thời gian mắc bệnh tiểu đường và quan trọng là tăng đường huyết kinh niên. Sau khoảng 10-15 năm tiến triển thì 90% loại type I và 60% loại type II có bệnh lý võng mạc. Trong đó 50% dẫn đến mù lòa. Bệnh tiến triển thầm lặng, người bệnh không cảm thấy triệu chứng, cho đến khi bệnh lý tiến triển nhanh, gây mù lòa mới phát hiện thì bệnh đã nặng, khó có khả năng hồi phục.
Sau khoảng 10-15 năm tiến triển thì 90% loại type I và 60% loại type II có bệnh lý võng mạc. Trong đó 50% dẫn đến mù lòa.
Bệnh lý võng mạc tiểu đường phát sinh do rối loạn quá trình chuyển hóa gây tổn hại ở huyết quản và tế bào thần kinh võng mạc, nên có hiện tượng phình mạch hay tắc mạch ở các huyết quản trước võng mạc. Có vùng hoại tử nhỏ hoặc lan rộng ở võng mạc chu biên hay trung tâm, nặng hơn thì có xuất huyết, thoái hóa võng mạc từng vùng, nhất là phù hoàng điểm. Do thiếu máu nuôi dưỡng, phát sinh các tân mạch, gây xuất huyết võng mạc xâm nhập vào pha lê thể, co kéo làm bong võng mạc hay tăng áp tân mạch. Đó là biến chứng nặng dẫn đến mù lòa.
2. Bệnh đục thủy tinh thể (T3)Bệnh đục thuỷ tinh thể (T3) trên người tiểu đường xuất hiện sớm trước tuổi, thường là ở người trẻ, tiến triển rất nhanh đến đụctoàn bộ có khi chỉ trong vài 3 tuần, vài 3 tháng, chứ không phải hàng năm như trên người bình thường. Và theo 1 số công trình nghiên cứu tỷ lệ bị đục thủy tinh thể ở người tiểu đường cao gấp 6 lần ở nhóm người bình thường. |
Người tiểu đường thường bị đục T3 cả 2 mắt và tiến triển nhanh, không từ từ như hiện tượng lão hóa ở người già.
Bệnh do cơ chế chất sorbitol và glucose tích tụ trong T3 làm tăng sự thẩm thấu, T3 căng phồng mặt khác gây sự thay đổi thành phần các chất lỏng và cristalline trong T3, nên T3 mất tính trong suốt. Vì vậy trên người tiểu đường thường bị đục cả 2 mắt và tiến triển nhanh, không từ từ như hiện tượng lão hóa ở người già. Và trong chuyên môn phân loại là đục T3 bệnh lý.
Đối với bệnh lý võng mạc tiểu đường, trong những năm 60 đó là vấn đề nan giải. Nhưng với phương tiện và tiến bộ kỹ thuật hiện nay, việc bảo vệ phục hồi thị lực cho bệnh này đã có bước tiến bộ đáng kể.
Việc chẩn đoán, phát hiện sớm bằng chụp hình đáy mắt với mạch ký huỳnh quang và áp dụng laser quang đông liệu pháp, đã đưa lại kết quả khả quan.
Laser quang đông liệu pháp có chỉ định cho tất cả các thời kỳ kể cả có tân mạch và xuất huyết thâm nhập vào pha lê thể, nhưng tất nhiên điều trị càng sớm hiệu quả càng tốt hơn. Cũng có nhóm tác giả nghiên cứu điều trị bằng thuốc trong thời kỳ đầu, chủ yếu là chống ngưng kết tiểu cầu nhằm làm chậm sự tiến triển về số lượng những phình mạch và tắc mạch ở các huyết quản võng mạc. Nhưng luôn luôn và cái chính vẫn là phải kết hợp điều trị toàn thân, điều chỉnh lượng đường trong máu và điều chỉnh huyết áp, nhằm ngăn chặn tổn hại võng mạc và phù hoàng điểm tiến triển. Đặc biệt là thực hiện chế độ ăn kiêng đường, tăng chất đạm, và rau tươi.
|
Còn đối với đục thủy tinh thể thì trước kia rất dè dặt không dám mổ vì nhiều biến chứng hậu phẫu: chảy máu, nhiễm trùng, vết mổ lâu lành... Nhưng nay, với phương tiện máy móc hiện đại, mổ với đường rạch nhỏ, rất an toàn, nên khuyên mổ sớm nhằm:
Tất nhiên là có 1 quy định đặc biệt, cẩn trọng cho bệnh nhân, trước khi mổ, trong và sau khi mổ, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người bệnh.
Bệnh nhân tiểu đường cần tư vấn phương pháp, liệu trình điều trị phù hợp với bác sĩ chuyên khoa mắt
Trước hết người bệnh tiểu đường cần nhận biết được tầm quan trọng và thực hiện nghiêm túc chế độ khám mắt, kiểm tra thường xuyên theo lịch quy định để phát hiện và điều trị kịp thời, khi chưa có tổn hại võng mạc và thần kinh, gây giảm thị lực. 1. Khám lần đầu- Tiểu đường khởi phát: Có thể khám đáy mắt sau 3-5 năm (vì chưa biểu hiện ở mắt ngay), nhưng nếu có điều kiện đi khám đáy mắt ngay càng tốt, nhất là ở người trên 40 tuổi. |
Người bệnh tiểu đường nếu có điều kiện đi khám đáy mắt ngay càng tốt, nhất là ở người trên 40 tuổi.
- Đối với bệnh nhân chưa có bệnh lý võng mạc: khám mắt 1 lần/năm. Làm mạch ký huỳnh quang phát hiện tổn hại đầu tiên.
- Đối với bệnh nhân có bệnh lý võng mạc: khám mắt làm mạch ký huỳnh quang 6 tháng 1 lần. Chú ý theo dõi tổn hại hoàng điểm. Nếu đã có làm laser liệu pháp, kiểm tra 4 tháng 1 lần.
- Đối với bệnh nhân đã có BLVM tăng sinh: Laser quang đông liệu pháp kiểm tra mắt 2 tháng 1 lần.
Trong vấn đề này chúng tôi thiết nghĩ, nên có những công trình nghiên cứu chuyên sâu, điều tra dịch tễ học, hồi cứu về tình hình bệnh lý võng mạc, hoàng điểm do bệnh tiểu đường trên bệnh nhân Việt Nam, có bảng phân loại thống nhất về bệnh lý võng mạc ở các thời kỳ... để rút ra những điểm đặc thù.
Cần có sự tuyên truyền phổ biến rộng rãi trong nhân dân về tổn hại, biến chứng của bệnh, để tự theo dõi phát hiện và tìm đến chuyên khoa kiểm tra mắt, khi biết mình có bệnh tiểu đường.
Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các thầy thuốc nhãn khoa, đa khoa và chuyên khoa tiểu đường. Và việc phát hiện quản lý, điều trị các biến chứng ở mắt do bệnh tiểu đường được tiến hành trên quy mô quốc gia v.v... Chúng ta tin rằng có thể giảm thiểu tỷ lệ mù lòa, hạn chế các biến chứng, bảo vệ chức năng thị giác cho những bệnh nhân tiểu đường, đang có chiều hướng gia tăng ở nước ta. PGS. BS HOÀNG THỊ LŨY Mong rằng qua bài viết này có thể giúp mọi người có thể có thêm hiểu biết về bệnh tiểu đường và các biến chứng nguy hại về mắt. Để có thể được khám trực tiếp từ bác sĩ các bạn có thể liên hệ qua thông tin bên dưới nhé. Xin chân thành cảm ơn. Thông tin bài viết trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị y khoa cho từng tình trạng mắt mỗi người. Các bạn có thể liên hệ với thông tin và địa chỉ bên dưới để được tham khảo nhiều hơn nhé. Thông tin liên hệ:Địa chỉ: 135B-137 Trần Bình Trọng, Phường 2, Quận 5, TP. Hồ Chí Minh
Email: info@cthospital.vn Thời gian hoạt động:
|
Đặt hẹn
Bác sĩ
Vị trí trên bản đồ